Ticaret hayatına adım atıp vergi kaydınızı yaptırdığınız zaman artık bir vergi mükellefisiniz demektir. Bu da kazançlarınız üzerinden vergi ödeme yükümlülüğünüz olduğu anlamına gelir. Ancak sadece yükümlülükleriniz değil, aynı zamanda belirli haklarınız da bulunur. Türkiye’de vergi mükellefi olarak sahip olduğunuz hakları bilmek, vergi süreçlerini çok daha bilinçli ve adil bir şekilde yönetmenize yardımcı olur. Gelin, Türkiye’de mükellef haklarının neler olduğuna birlikte bakalım.
Mükellef Hakkı Nedir?
Türkiye’de kazançları üzerinden vergi veren mükelleflerin sahip olduğu haklar mükellef hakkı olarak adlandırılır. Vergi mükelleflerinin vatandaşlıktan ileri gelen hakları ve vergi kanunlarında belirtilen özel hakları bulunur.
Vergi Mükelleflerinin Genel Hakları
Türkiye’de vergi mükelleflerinin sahip olduğu genel haklar şunlardır:
Dilekçe ve Bilgi Edinme Hakkı
3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun ve 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu uyarınca, mükellefler vergi dairelerine dilekçe ile başvuruda bulunarak vergi ile ilgili konularda ve yapılan işlemler hakkında bilgi talep edebilir.
İhbar İkramiyesi Talep Etme Hakkı
1905 sayılı kanun uyarınca, vergi kaçakçılığıyla ilgili ihbarda bulunan kişilere, bu ihbarın doğruluğunun kanıtlanması halinde ihbar ikramiyesi ödenir.
Kamu Denetçisine Başvurma Hakkı
Anayasanın 73. maddesi ve Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu uyarınca, vergi işlemlerinde haksızlığa uğrayan mükellefler Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne bağlı Kamu Denetçiliği Kurumu’na (Ombudsman) başvurabilir.
Dava Açma Hakkı
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu uyarınca, vergiyle ilgili haksız işlemlere karşı vergi mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri ve Danıştay aracılığıyla dava açılabilir.
Temsil Hakkı
Vergi ile ilgili tüm işlemler vergi mükellefinin kendisi tarafından gerçekleştirilebileceği gibi bir vekil veya 3568 sayılı kanun kapsamında yetkilendirilmiş olan mali müşavirler veya yeminli mali müşavirler aracılığıyla da gerçekleştirilebilir.
Eşit Muamele Görme Hakkı
Vergi kanunlarının herkese eşit ve adil şekilde uygulanması gerekir. Tüm vergi daireleri, mükelleflerin tamamına aynı standartlarda hizmet vermekle yükümlüdür.
Vergi Mükelleflerinin Özel Hakları
Vergi kanunlarında çerçevesinde, vergi mükelleflerinin belirli işlemler hakkında sahip olduğu özel haklar şöyle sıralanabilir:
Uzlaşma Hakkı
Vergi incelemeleri veya tarh edilen vergilerle ilgili olarak tüm vergi mükellefleri, vergi idareleri ile anlaşarak ceza ve vergi tutarını azaltmak için başvuruda bulunabilir.
Pişmanlık Hakkı
Vergi Usul Kanunu’nun 371. maddesi uyarınca, vergi kanunlarına aykırı bir durum söz konusu olduğunda, vergi mükellefleri ceza almadan durumu kendiliğinden bildirmeleri halinde vergi borçlarını ödeyebilirler.
Düzeltme Talebi Hakkı
Mükelleflerin, vergi dairelerinin yaptığı hatalar nedeniyle mağdur olmaması için hatalı işlemlerin düzeltilmesini talep etme hakkı bulunur.
Şikayet Yolu ile Müracaat Hakkı
Mükellefler vergi idaresinin kararlarına karşı, ilgili vergi dairesine veya üst makamlara başvurarak şikayette bulunabilir.
Ödeme Emrine İtiraz Hakkı
Mükellefler vergi borcu ile ilgili kendilerine gönderilen ödeme emirlerine 30 gün içinde, vergi mahkemesi aracılığıyla itirazda bulunabilir.
Vergi Mahremiyeti Hakkı
Vergi Usul Kanunu’nun 5. maddesi uyarınca, mükelleflere ait tüm vergi bilgileri gizlidir ve üçüncü kişilerle paylaşılamaz.
Tecil ve Taksitlendirme Hakkı
Mükellefler, ödemekte zorlandıkları vergi borçlarını belirli şartlar altında erteleyebilir veya taksitlendirebilir.
Vergi İncelemesi Sırasındaki Haklar
Vergi incelemeleri sırasında mükelleflerin haber alma, süre isteme ve avukat veya mali müşavir ile temsil edilme hakları bulunur.
Cezalarda İndirim Hakkı
Mükellefler, vergi cezalarına itirazda bulunmadıkları durumlarda, cezanın belirlenmiş olan oranı kadar indirim hakkına sahip olabilir.
Vergi Ödeme Hakkı
Mükellefler, tüm vergi borçlarını yasal süre içinde ilgili ödeme kanalları üzerinden yapabilir.
Özelge Talep Hakkı
Mükellefler, Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan vergilerle ilgili belirsiz durumlar hakkında görüş yazısı (özelge) talebinde bulunabilir.
Mahsup ve İade Talep Hakkı
Mükellefler, fazla ödenen vergilerin başka borçlara mahsup edilmesini veya nakden iade edilmesini talep edebilir.
Üstad’ın Uzman Mali Müşavir Kadrosuyla Tanışın!
Vergi mükellefi olarak sahip olduğunuz hakları bilmek, ticari faaliyetlerinizde karşılaşabileceğiniz zorlukları aşmanızda kolaylık sağlar. Üstad olarak size uzman bir kadroyla mali müşavirlik hizmeti sunuyor, tüm mali işlemlerinizi dijitalleştirerek süreçleri hızlandırmanıza katkı sağlıyoruz. Siz de işletmenize özel atanan mali müşavirinize tek tıkla ulaşabilir, mükellef haklarınızın korunması ve vergi yükümlülüklerinizin doğru bir şekilde yönetilmesi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
